عفونت سیستم تنفسی در فصول سرد

آشنایی بیشتر با عفونت سیستم تنفسی در فصول سرد

علت عفونت سیستم تنفسی در فصول سرد سال چیست ؟

آیا عفونت سیستم تنفسی رابطه ای با سردی هوا دارد؟

با ما همراه باشید تا در این مقاله به بررسی عفونت سیستم تنفسی در فصول سرد سال ؛ بپردازیم.

آیا می توان عفونتهای ویرال(ویروسی) دستگاه تنفسی فوقانی حاد را ،  فصلی دانست؟

بله به نظر اینطور می ­رسد که میزان ابتلا به عفونت سیستم تنفسی در فصول سرد سال ، بخصوص دستگاه فوقانی و بخصوص انواع ویرال بیشتر دیده می­ شود. تغییرات فصلی در آب و هوا با تغییرات ناهمگون در زندگی حیوانات و گیاهان همراه است. انسان ها با تغییراتی که در نحوه زندگی (مثل لباس پوشیدن و گرم و سرد کردن خانه) می ­دهند تا حد امکان با تغییرات فصلی سازگار می­ شوند ولی باز هم تحت تاثیر این تغییرات قرار می­ گیرند و دچار تغییراتی در خلق و خو و شرایط سلامتی می­ شوند.

سردی ریه چیست؟

ریه یکی از ارگان‌های حساس در بدن محسوب می‌شود که اگر عملکرد مناسبی در بدن داشته باشد، می‌تواند به خوبی اکسیژن ارگان‌های بدن را تامین کند. در طب سنتی، یکی از مشکلاتی که در مورد ریه وجود دارد؛ سردی ریه است که به دلیل مشکلات مختلفی از جمله مصرف نوشیدنی و خوراکی‌های سرد به وجود می‌آید. علائم سردی ریه ممکن است با برخی از بیماری‌های ریه اشتباه گرفته شوند. با این حال پزشکان طب سنتی توصیه‌هایی برای تقویت ریه دارند تا بتوانند از بروز بیماری‌های ریه جلوگیری کنند و عملکرد سیستم تنفسی را بهبود ببخشند.

باور عموم

در دانش عمومی این باور وجود دارد که میزان ابتلا به سرما خوردگی و آنفولانزا با سرد شدن هوا افزایش می ­یابد و در مطالعات هم ثابت شده که در نقاط شمالی و جنوبی کره زمین (قطب شمال و جنوب) بروز این بیماری ها با سرد شدن هوا و علائم سردی ریه به میزان قابل توجهی افزایش می ­یابد.

بر اساس مطالعات میزان بروز عفونت تنفسی در فصول سرد  به طور معنی داری افزایش می­ یابد.

بیش از ۲۰۰ نوع ویروس در پاتوژنز این بیماری ها دخیل دانسته شده اند که به شش خانواده ویروسی زیر تعلق دارند:

خانواده های ویروسی معروف !

• اورتومیکسو ویروس ها ( آنفولانزا)
• پارامیکسو ویروس ها ( ویروس سن سیشیال تنفسی)
• پارآنفولانزا
• کورنا ویروس ها
• پیکورناویروس ها(ویروس سرما خوردگی)
• هرپس ویروس و آدنو ویروس

در ضمن برخی از ویروس ها که علائم عمومی در بدن ایجاد می­ کنند ولی راه ورودشان از سیستم تنفسی فوقانی می­ باشد ، مانند عفونت های ناشی از پارامیکسو ویروس ها مثل سرخک ، اوریون ، آبله مرغان نیز یک افزایش شیوع زمستانی را نشان می­ دهند.

پنومونی (ذات الریه)

یا عفونت سیستم تحتانی که می­تواند منشاء ویروسی یا باکتریال داشته باشد نیز یک شیوع فصلی (با افزایش در زمستان ) نشان می­ دهد.

بینی راه ورودی برای اینگونه عفونت های سیستم تنفسی تحتانی است که به دنبال عفونت و ابتلای سیستم تنفسی فوقانی اتفاق می­ افتند. پنومونی های تهدید کننده حیات غالباً از عفونت سیستم تنفسی فوقانی منشاء می­ گیرند.

اهمیت واکسیناسیون سالیانه

• واکسیناسیون سالیانه علیه آنفولانزا می­تواند افراد در معرض خطر عفونت های خطرناک سیستم تنفسی تحتانی را محافظت کند ولی امروزه هنوز نتوانسته ایم محافظتی علیه صدها نوع از ویروس سرما خوردگی ایجاد کنیم. هر ساله عفونت های سیستم تنفسی فوقانی و به دنبال آن تحتانی در افراد مستعد بار سنگینی را بر پیکره بهداشتی جوامع اعمال می ­کند. این بیماری ها حتی می­توانند ریسک مرگ و میر ناشی از حوادث قلبی و عروقی را در جوامع افزایش دهند.

علت این  شیوع فصل برای عفونتهای سیستم تنفسی فوقانی چیست؟

تا اواخر قرن بیستم اعتقاد بر این بود که تجمع افراد در محیط های بسته در فصل زمستان زمینه را برای انتقال اورگانیسم های مسبب بیماری ، بخصوص ویروس ها در میان افراد فراهم م ی­کند و باعث افزایش میزان شیوع این بیماری ها می­شود. ولی این نظر از طرف اندیشمندان بسیاری مورد انتقاد قرار گرفت. امروزه تجمعات در جوامع شهری و اماکن عمومی مانند مترو و …. در زمستان و تابستان به یک میزان اتفاق می ­افتد ولی میزان ابتلا به عفونت تنفسی در فصول سرد ، همچنان بیشتر می باشد.

نظریه کاهش دمای مخاط بینی چیست ؟

یک نظریه جدیدتر که برای علت افزایش شیوع عفونت تنفسی در فصول سرد مطرح می­ شود، نظریه کاهش دمای مخاط بینی می ­باشد.
امروزه دانشمندان معتقدند که کاهش دمای هوایی که از فضای بینی عبور می­ کند. باعث می­ شود که حرکات موکوسیلیاری مژک های تنفسی مختل ­شود و بنابراین باعث تجمع پارتیکل های بیماری زا می ­شود و از طرفی فاگو سیتوز لکوسیت ها ( مربوط به سیستم ایمنی) مختل می­ شود و این بدن را نسبت به میکرواورگانیسم ها آسیب پذیر و نفوذ پذیر می ­کند.

تاثیر هوای سرد بر سیستم دفاعی مجاری تنفسی فوقانی

هوای سرد از یک طرف باعث کاهش سیلان و حرکت مداوم موکوس پوشاننده مجاری تنفسی می­ شود و از طرف دیگر باعث اختلال عملکرد سلول های PMN فاگوسیتیک و NKCELL ها می­ شود. نقصان در این بخش ایمنی باعث می­ شود که بدن در برابر ذرات و پارتیکل های بسیار ریزی که در هوای تنفسی وجود دارند آسیب پذیر شود.

از طرفی هوای سرد باعث کاهش و اختلال عملکرد موکوسیلیاری می­شود که این اختلال باعث می­ شود، حرکت پارتیکل های بیماری زا به سمت خارج بدن و یا به سمت سیستم گوارشی ( و به تبع آن حذف توسط اسید معده) مختل شود و ذرات بیماری زا در مجاری تنفسی فوقانی کلونیزه شده و تولید بیماری کنند.

تغییرات حاد یک مواجهه مزمن با هوای سرد

نظریه ای که این روزها در مورد افزایش شیوع عفونت های سیستم تنفسی فوقانی ( و به دنبال آن تحتانی) مطرح می­ شود آن است که بر خلاف اعتقاد دیرینه ای که وجود دارد مبنی بر آنکه ؛ موج حملات اپیدیمیک عفونت های تنفسی زمانی اتفاق می­ افتد که هوا به طور ناگهانی سرد می­ شود در واقع مواجه طولانی با هوای سرد و کاهش عملکرد سیستم دفاعی مجاری تنفسی فوقانی منجر به عفونت های SUBCLINICAL (بدون علائم ظاهری ) در مجاری هوایی می­ شود که به دنبال یک کاهش دمای قابل توجه و ضعف عملکردی بیشتر سیستم تهویه مجاری فوقانی این عفونت ها از شکل SUBCLINICAL و بدون علائم به فرم CLINICAL و علامت دار تبدیل می ­شوند و این همان عاملی است که باعث می­ شود به دنبال سرد شدن هوا موجی از انفجار عفونت های تنفسی جامعه را فرا گیرد.

چرا افراد در مناطق گرمسیری دچار سرما خوردگی می­ شوند؟

• یکی از چالش هایی که این نظریه با آن مواجه است  آن است که اگر سرد شدن باعث سرما خوردگی می ­شود پس چرا افراد در مناطق گرمسیری دچار سرما خوردگی می­ شوند؟
  بررسی های به عمل آمده بر روی جزیره ای در این نواحی ثابت کرد که در این نقاط هم افت دمای هوا منجر به بروز اینگونه عفونت ها می­ شود.

فاکتور بیولوژیک سودمند و محافظت کننده

گواه دیگر بر این ادعا آن است که حین عفونت های سیستم تنفسی ، گرم شدن هوای داخل مجاری تنفسی به دنبال تب و احتقان بینی به حل مشکل عفونت راه های هوایی کمک می­ کند و این در واقع پاسخ و مکانیسم دفاعی طبیعی بدن می باشد.

به همین دلیل امروزه تب را به عنوان یک فاکتور بیولوژیک سودمند و محافظت کننده می­ شناسیم.

به همین دلیل ویروس هایی که تب ایجاد می­ کنند مثلاً ویروس آنفولانزا به دلیل آنکه سیستم ایمنی را بیشتر تحریک می­ کنند و یک واکنش سیستمیک به راه می­ اندازند، در گسترش عفونت ناکام تر از ویروس هایی مثل ویروس سرماخوردگی هستند که صرفاً یک واکنش دفاعی موضعی ( در سیستم تنفس فوقانی) به راه می­اندازند و همین علت شیوع بیشتر سرما خوردگی نسبت به آنفولانزا می­باشد.

احتقان بینی

یکی دیگر از سیستم های دفاعی بدن در مقابل عفونت های سیستم تنفس فوقانی احتقان بینی است؛ گرما و احتقان بینی باعث می ­شود ویروس های کلونیزه شده در بینی و سینوس ها فرصت و قابلیت تکثیر سلولی و بیماری زایی پیدا نکنند  به هر دلیلی که این گرما و احتقان اتفاق نیفتد فرد در برابر این ویروس ها آسیب پذیر می­ شود.

در جریان سرماخوردگی  ها و عفونت های تنفسی فوقانی احتقان بینی با بالا بردن دما باعث به راه افتادن یک جنگ موضعی در محل تکثیر ویروس ها در بینی می­ شود و این انتقال در قسمت های خلفی به طور یک در میان باعث بسته شدن یکی از راههای بینی می­ شود و بنابراین مانع از نفوذ ویروس ها به راه های هوایی داخلی تر شده و عفونت را در همان محل لوکالیزه می­ کند (واکنش دفاعی که با خوردن قرص های سرما خوردگی آن را تخریب می­ کنیم).

نتیجه گیری کلی

از آنچه در بالا شرح داده شد متوجه شدیم که عقیده قدما مبنی بر اینکه سرما خوردگی از سرد بودن هوا ناشی می­ شود صحیح است.

هر چند که شیوع ویروس هایی جدید و نو ترکیب در فصول گرم سال ، به دلیل آنکه افراد سابقه ایمنی مواجهه با آنها را ندارند ، نیز می ­تواند اپیدمی هایی را ایجاد کند.

ولی هوای سرد عامل محرک بسیار مهمی به شمار می­آید.

رعایت نکات مهم بهداشت فردی

بنابراین علاوه بر بکارگیری روش های بهداشت فردی ، همانطور که در تمام طول سال ملزم به رعایت آنها هستیم مثل:

۱-  شستشوی مرتب دست ها

۲- اجتناب از دست دادن با افراد (حتی الامکان)

۳- عدم حضور در اماکن عمومی وقتی بیمار هستیم

۴- استفاده از ظروف و وسایل شخصی و یا شستشوی کامل و درست ظروف در اماکن عمومی

تمهیدات لازم جهت عفونت سیستم تنفسی در فصول سرد

• استفاده از شال گردن و ماسک باعث می­ شود هوای تنفسی بازدمی با هوای تنفسی دمی مخلوط شده و در نتیجه هوایی که استنشاق می­ کنیم گرمتر می­ شود.
• خوردن غذاهای انرژی بخش با بالا بردن سرعت متابولیسم باعث گرمتر شدن دمای بدن و جلوگیری از ابتلا به اینگونه بیماری ها می­ شود.
• ورزش کردن هم با بالا بردن متابولیسم بدن و بالا بردن توان دفاعی سیستم ایمنی به مقابله با این بیماری ها کمک می ­کند.
• افراد مسن و افراد حساس (ناراحتی های قلبی و ریوی، آسم و نارسایی کلیه و… ) علاوه بر تزریق واکسن آنفولانزا توصیه های مربوط به گرم نگه داشتن بدن و اجتناب از استنشاق هوای سرد (استفاده از شال گردن و ماسک) را جدی بگیرند.

بهترین زمان برای زدن واکسن آنفولانزا چه موقعی است؟

بهترین زمان برای دریافت واکسن آنفولانزا ۲ هفته قبل از زمان تقریبی شیوع بیماری آنفولانزا در کشور است که حدوداً اواسط شهریور می­ باشد.

• در بچه های شش ماهه تا هشت ساله واکسن آنفولانزا باید در دو نوبت تزریق شود تا ایمنی کافی برای کودک تولید کند و فاصله تزریق این دو با هم باید خدود حداقل ۲۸ روز باشد. بنابر این شروع واکسیناسیون این افراد باید زودتر باشد تا دوز دوم را حدود اواسط شهریور دریافت کنند.

آخرین توصیه برای تزریق واکسن آنفولانزا که توسط CDC‌‍[بخش ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices)] صورت گرفته؛ انجام واکسیناسیون در تمام افراد بالای شش ماه می­ باشد.در صورت بروز آنفولانزا و عفونت میتوانید با طبیب اول تماس بگیرید تا ویزیت متخصص عفونی در منزل انجام شود.

گرد آورنده : دکتر ندا کاویانی

اطلاعات تماس و آدرس مرکز طبیب اول

تهران ، خیابان مدنی بالاتر از مترو سبلان – روبروی بانک ملت – نبش خیابان نوری ، واحد۵

تلفن:  ۷۷۰۳۳۰۲۴-۰۲۱

تلفن:  ۷۷۰۳۳۰۲۶-۰۲۱

مشاوره پزشکی:  ۰۹۱۲۳۳۵۶۳۸۸

مشاوره پرستاری: ۰۹۱۲۸۳۵۶۳۸۸

چنانچه نیاز به مشاوره با کارشناسان ما دارید منتظر صدای گرمتان هستیم

سلامتی روز افزون شما آرزوی همیشگی ماست